CO TO JEST STAW SKRONIOWO-ŻUCHWOWY? Staw skroniowo - żuchwowy (SSŻ) jest to staw łączący żuchwę z czaszką (kością skroniową). Żuchwa i czaszka są od siebie oddzielone krążkiem stawowym ( rodzajem poduszki amortyzującej tarcie kości o kość). Staw stabilizowany jest z zewnątrz poprzez mięśnie i więzadła, które pracując harmonijnie pozwalają na prawidłowe ruchy żuchwy w trakcie mowy, żucia i innych czynności. SSŻ jest elementem składowym większego układu tzw. Układu Stomatognatycznego (US), zwanego także Układem Ruchowym Narządu Żucia (URNŻ) URNŻ to bardzo złożona struktura, która podlega ciągłym i dynamicznym przebudowom w trakcie naszego życia. Składa się z wielu elementów twarzoczaszki, których prawidłowe funkcjonowanie jest od siebie zależne a zaburzenie jakiejkolwiek jego części ma wpływ na inne. Składowe US to m.in: układ mięśniowo-więzadłowy, zęby , stawy skroniowo-żuchwowe, kość szczęki i żuchwy, tkanka nerwowa, system naczyń krwionośnych i inne. |
|
ZABURZENIA SSŻ Boli ucho a to nie ucho…… Stawy skroniowo-żuchwowe oraz mięśnie twarzoczaszki ( gł. żwacze) to najczęstsze struktury powodujące ból w obrębie twarzy i szyi po bólu zęba. Zaburzenie funkcji jednego elementu URNŻ ma skutek w zmianie czynności innego elementu składowego URNŻ. Kiedy boli nas ucho, kojarzymy że problem czy choroba pochodzi z ucha. Zwykle mamy rację i leczymy się sami lub idziemy do laryngologa. Zdarzają się jednak przypadki tzw. bólu przeniesionego, promieniującego z innego narządu, np. ze stawu skroniowo-żuchwowego. Wynika to z bliskiej lokalizacji stawu i ucha. Zaburzenie czynności stawu s-ż może dawać objaw w postaci bólu ucha. Bóle stawów skroniowo-żuchwowych …są rzadsze niż bóle mięśniowe. Mają one często charakter miejscowy i najczęściej odczuwane są tuż przed uchem lub "w uchu". Mogą one symulować zapalenie ucha środkowego, konsultacja laryngologiczna jednak nie potwierdza zaburzenia narządu słuchu. Odczuwane one są głównie podczas próby żucia lub podczas mówienia. Mają one cechy bólów zapalnych, w przeciwieństwie do bólów mięśniowych. |
Objawy zaburzeń ssż to m.in:
Przyczyny zaburzeń ssż
Zaburzenia stawu s-ż mogą mieć kilka przyczyn i często nie da sie ocenić, która z nich była pierwsza. Mięśnie, które nie pozostają w równowadze mogą być rezultatem zaciskania lub zgrzytania zębami. Jeśli mięśnie są przepracowane lub zmęczone w związku z nierównowagą strukturalną, inne mięśnie muszą ją skompensować, przez co przerastają i działają asymetrycznie. Pociąga to za sobą zmiany w przebudowie innych składowych URNŻ. Jeśli pierwotne zmiany w URNŻ są wynikiem zaburzeń w pracy mięśni to przyczyna jest tzw. miogenna.
Do przyczyn zgryzowych zalicza się różne wady ortodontyczne- które powodują przemieszczenia krążka stawowego. Osoby leczone ortodontycznie nieraz po zakończeniu „prostowania zębów” wymagają rehabilitacji narządu żucia ponieważ maja objawy bólowe od stawów, mięsni lub zęby zaczynają się mocniej ścierać. Również braki zębowe mają duży wpływ na zmianę warunków okluzyjnych prowadząc do zaburzeń ssż.
Uraz głowy lub kręgosłupa ( np. w wypadku samochodowym, pacjenci po zabiegach intubacyjnych) może spowodować naciągnięcie lub uszkodzenie więzadeł i mięśni podtrzymujących ssż. Uderzenie w żuchwę może spowodować przemieszczenie krążka stawowego do przodu i przemieścić staw żuchwy po jednej lub obu stronach.
Przyczyny zwyrodnieniowe mogą współtowarzyszyć chorobom ogólnym, w tym RZS czy stwardnieniu rozsianemu.
Stres…
Stres, jego następstwa i wadliwe warunki zwarcia stanowią większość przypadków diagnostycznych w naszym gabinecie. Stres wzmaga napięcie mięśni, szczególnie mięśnia żwacza i skroniowego. Dochodzi do ich przerostu lub wzrostu siły z jaką biorą one udział w zamykaniu żuchwy. Harmonia w naszym ciele zostaje zaburzona bowiem jedne mięśnie działają silniej niż inne. Stan napięcia rozładowuje się na łukach zębowych. Gdy zaciskamy mocniej niż natura by chciała (tzw. bruksizm statyczny) na naszych zębach pojawiają się pionowe pęknięcia szkliwa, odsłaniają się szyjki, czy wypadają szczelne wypełnienia. Z różnych powodów może się też pojawić bruksizm dynamiczny, tzw zgrzytanie nocne. Zęby starte są niższe przez co maleje ilość miejsca w stawie(odległość między głową żuchwy a dołem stawowym). Krążek stawowy ma mniej miejsca i się przemieszcza. Kiedy przy ruchach żuchwy słyszysz trzaski, szumy czy piski w uchu to oznacza że już wymagasz leczenia.
LECZENIE
Fazy leczenia…
Jako że schorzenie może obejmować zęby, stawy skroniowo-żuchwowe i mięśnie, leczenie podlega modyfikacjom. Typowo obejmuje kilka faz. Na początku celem jest zlikwidowanie stałego skurczu mięśni i bólu, a także przywrócenie normalnego zasięgu ruchu dolnej szczęki. Często pacjent nosi przez pewien okres czasu (zwykle około pół roku, ale jest to sprawa indywidualna) szynę aż do momentu, w którym relacja w ssż ustabilizuje się. Szyna utrzymuje w prawidłowej pozycji żuchwę, zmniejsza napięcie mięśni stawu s-ż i umożliwia rozpoczęcie procesu jego gojenia. W momencie, gdy opanowany jest ból, zgryz jest zrównoważony a mięśnie i stawy pracują harmonijnie można zakończyć szynoterapię. Druga faza- jeśli jest konieczna- to odbudowa utraconej funkcji żucia czyli rekonstrukcja zwarcia. Permanentna korekta zgryzu może polegać na zmianie kształtu zębów, nałożeniu koron lub mostów na zęby, leczeniu ortodontycznym np. aparatem stałym. Faza trzecia obejmuje bardzo trudne przypadki, w których nie można wcześniejszymi etapami uzyskać pełnego wyleczenia. Wtedy dentysta stara się zlikwidować objawy bólowe i napięcie mięśni, a także maksymalnie przywrócić prawidłowe funkcjonowanie stawu. Stany te mogą wymagać operacji chirurgicznych. Na szczęście większość pacjentów wymaga leczenia I lub I i II fazy.
Nie boli, nie wymagam leczenia
Brak dolegliwości bólowych lub zgrzytania często odracza leczenie, zwykle do momentu, w którym nasz organizm nie może dalej się adaptować i wtedy bólem lub jakąś dysfunkcją oznajmia nam, że już jest niedobrze. Nieleczona dysfunkcja stawu z czasem się pogłębia a konsekwencje mogą przyjmować stany wyzwalające depresję. Tylko 1% ludzi ma prawidłowa relację żuchwy do szczęki ale przecież nie wszyscy wymagają leczenia. Wynika to ze stopnia adaptacji narządów naszego ciała do zmian jakie zachodzą w organizmie. Czasem staw s-ż starzeje się inaczej niż mięśnie czy zgryz i tym samym tworzą się stany patologiczne. Jeśli lekarz zwróci uwagę na potrzebę diagnostyki stawu skroniowo- żuchwowego warto poznać ten temat. Poczytać. Obserwując pacjentów przez lata widzimy, jak z pozornie błahych spraw typu starcie siekaczy dolnych, czy kłów , rozwija się stan wymagający poszerzenia diagnostyki i leczenia odtwórczego.
Szybka pomoc w razie bólu
Kontroluj stopień zaciskania zębów w wyniku stresu, czy choćby ćwiczeń na siłowni, świadomie rozluźniaj mięśnie- tak by mięśnie się rozciągnęły lub je masuj ( rola fizjoterapeuty nieoceniona). Idź na basen. Zachowaj prawidłową postawę ciała. Umów się pilnie na wizytę.
Jaki ból u kogo…
Aktualne badania epidemiologiczne podają że ponad 20% osób dorosłych cierpi na częste i nawracające bóle głowy. Ponadto problem ten dotyczy również dzieci w okresie szkolnym, tj. 5-15 r. życia. Prawdopodobieństwo występowania poszczególnych rodzajów bólu jest w dużej mierze zależne od wieku pacjenta. U młodocianych ból zwykle związany jest z zębami ( próchnica, stany zapalne miazgi czy urazy). U młodych osób dorosłych, aż do wieku średniego (15-50 lat) istotną rolę odgrywają bóle twarzy i bóle głowy w przebiegu zaburzeń układu ruchowego narządu żucia ( tzw. URNŻ). U osób starszych powodem bólu może być również podłoże neurologiczne.
Wyróżnia się ponad 80 rodzajów bólów głowy! Aż z tego boli głowa…
W większości przypadków ( 30-78%) bóle są pochodzenia odmięśniowego i są to tzw. napięciowe bóle głowy. Charakter takiego bólu jest obustronny, tępy, opasujący, niekiedy pulsujący. Zdarza się, że ból pojawia się już od rana, zwykle narasta w trakcie dnia. Brak harmonii w pracy mięśni może być następstwem: wad postawy, wad zgryzu, braków w uzębieniu, źle zaprojektowanych prac protetycznych, bruksizmu. Tego typu bóle głowy mogą z powodzeniem być leczone przez lekarza stomatologa znającego się na diagnostyce URNŻ.
Migrena czy nie migrena…
Podstawą jest dokładne rozpoznanie rodzaju bólu. Zdarza się, że diagnoza-migrena, jest często przedwcześnie postawiona. Potwierdza się to wśród części naszych Pacjentów, którzy szukali pomocy u neurologa, psychiatry, fizjoterapeuty czy homeopaty. Często sami zażywali nieograniczoną ilość środków przeciwbólowych, ponieważ myśleli że to migrena. W praktyce większość z nich cierpi na bruksizm i/lub zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego, które powinny być leczone przez stomatologa.
Typowe napady migreny rozpoczynają się mroczkami iskrzącymi. Po ok 10-30 min pojawiają się bóle głowy pulsujące, światłowstręt i wrażliwość na dźwięki. Atak bólu trwa ok godziny, czasem nawet kilka dni. Charakterystyczne jest to, że obejmują połowę twarzy i często zmienia się strona, która boli. Ból jest pulsujący a jego intensywność często doprowadza do mdłości i wymiotów. Chorują częściej kobiety w 10-40r ż. Leczenie migreny powinno być prowadzone przez specjalistę neurologa.
Paluszek i główka...
Ponad 60% dzieci skarżących się na bóle w okolicy głowy, które nie są pochodzenia odzębowego, cierpi na dolegliwości ze strony stawu skroniowo-żuchwowego. Często występuje to na podłożu wad ortodontycznych. Objawy początkowo mogą być subtelne i sugerują np: ból ucha, ból głowy( zwykle promieniujący od czoła do potylicy), ból szyi...Jeśli powtarzają się regularnie i dosyć często, nie wolno tego lekceważyć, ponieważ u dzieci w wieku szkolnym zachodzi wiele przemian w organizmie. Przykład: kiedy dziecko po powrocie ze szkoły często skarży się na ból głowy, którego nie było rano może to sugerować niewydolność więzadła poprzecznego kręgu szczytowego.